Deugd & Ondeugd. Morele scherpslijperij in de zeventiende-eeuwse Nederlanden
Call for papers themadossier
Deugd en ondeugd waren alomtegenwoordig in de zeventiende eeuw. Morele lessen zaten verpakt in de literatuur van Jacob Cats, in Bredero’s toneel, in Arnout van Overbeke’s moppen, in de beelden van Artus Quellinus en in de schilderijen van Jan Steen. Normen over zedelijk gedrag werden ook vrolijk rondgebazuind in schuine liedjes en stuiverromans, in vertrouwelijke brieven, roddel en achterklap. Katholieke priesters uit het zuiden ontketenden een nieuw zedelijkheidsoffensief doormiddel van donderpreken, biecht en catechese, terwijl predikanten in het noorden hun schaapjes vanuit de kerkenraad op koers probeerden te houden. Daarbij werd het doel lang niet altijd bereikt. Deugd en ondeugd waren eveneens belangrijke thema’s in de ordonnanties van stad en staat, in de reglementen van ambachten, gilden en schutterijen, en in humanistisch geïnspireerde etiquetteboekjes. Doormiddel van exemplae uit de Klassieke Oudheid, religieuze of vaderlandse geschiedenis probeerden biografen en hagiografen hun lezers een spiegel met voorbeelden van deugdzaam gedrag voor te houden.
Met dit themadossier wil het Jaarboek de Zeventiende Eeuw niet alleen een staat opmaken van deugd en ondeugd in de vroegmoderne Nederlanden, maar ook inzicht verkrijgen in de complexe werking tussen norm en praktijk. Moraal was zelden of nooit statisch, maar werd op een bijzonder persoonlijke wijze toegeëigend, geaccommodeerd of gecontesteerd. Daarnaast wil het dossier nieuw licht werpen op de verschillende moral communities. Naargelang van iemands sociale positie, gender, leeftijd, herkomst, religie en andere eigenschappen konden waardenpatronen immers fel van elkaar verschillen. In het themadossier willen we dus zoveel mogelijk opvattingen over deugd en ondeugd in de Lage Landen aan bod laten komen en bediscussiëren.
We nodigen iedereen die een bijdrage wil leveren aan het Jaarboek graag uit om een kort abstract (maximaal 500 woorden) en CV (max. 100 woorden) in te dienen voor 25 september 2019. Deadline voor het inleveren van de artikelen is 1 december 2019. Abstracts graag inleveren bij gerrit.verhoeven@uantwerpen.be
Werkgroep Zeventiende Eeuw 